Jakie znaczenie w treningu personalnym mają Testy Funkcjonalne? Ćwicz bezpiecznie

Jakie znaczenie w treningu personalnym mają Testy Funkcjonalne? Ćwicz bezpiecznie!

Jakie znaczenie w treningu mają Testy Funkcjonalne? Zdrowy trening i testy funkcjonalne -Testy funkcjonalne to zbiór aktywności, na podstawie których oceniana jest zdolność klienta do wykonania określonych zadań ruchowych. Mogą mieć etiologię medyczną (testy wywodzące się z fizjoterapii i medycyny, głównie ortopedycznej), sportową (próby wykonywane np. przez nauczycieli wychowania fizycznego, trenerów), ale także empiryczną- tzn. być tworzone na podstawie osobistych doświadczeń, w oparciu o własną praktykę badacza. Niemal każdy zawołany trener personalny dysponuje swego rodzaju rutyną diagnostyczną, budowaną w odpowiedzi na specyfikę problemów klientów. Dla zachowania komplementarności swego warsztatu pracy należy więc nieodzownie zaopatrzyć się w wiedzę, dotyczącą zagadnienia testów funkcjonalnych.

Znaczenie testów funkcjonalnych w treningu personalnym

Założeniem testów funkcjonalnych jest taki dobór aktywności, który wykaże ewentualne dysfunkcje, rzutujące na wykonanie czynności treningowych lub dnia codziennego. Nie ma potrzeby gremialnego testowania wszystkich możliwych zadań – brak oczywiście konkretnych przeciwwskazań do pełnej oceny klienta, jednakże w praktyce należy ekonomicznie i rozsądnie dysponować czasem własnym i klienta. Podstawowym punktem zaczepienia staje się więc pytanie: W jakim celu klient zamierza rozpocząć trening? Czy jego założeniem ma być harmonijny i bezpieczny rozwój muskulatury? A może przygotowanie do sezonu narciarskiego? Czy klient potrzebuje większego przyłożenia do akcji kończyn górnych (np. bokser), czy dolnych (kolarz)?

Po co nam Test FMS?

Naturalnie, bez względu na oczekiwania klienta, istnieje pewien zakres zdolności motorycznych, koniecznych do utrzymania balansu między siłą, szybkością, a gibkością oraz swoistej higieny ruchowej. Testem, który ocenia takie wybrane globalne wyznaczniki ruchowe, jest test FMS . Zaletą tego testu jest propozycja korekcji zaburzonych aktywności oraz czytelna skala wyników. Test pozwala na badanie przesiewowe, wykrywając zwiększone prawdopodobieństwo urazów. Wymaga niewielkiej ilości miejsca i akcesoriów. Odpowiednio odczytany, pomaga trenerowi ustalić, czy dany klient może bezpiecznie podjąć aktywność, a jeśli nie, to jakie postępowanie wdrożyć, aby wyrównać deficyty.

Jakie znamy inne testy funkcjonalne?

Testami funkcjonalnymi są również takie zadania, jak bieg po drabince koordynacyjnej na czas, wznos ramion w górę, przysiad, itp. Aktywność nie musi być skomplikowana, wręcz im prostsza, tym bardziej specyficzne informacje niesie test – im mniej potencjalnych wyników, tym łatwiej uzyskać prawidłową diagnozę. Wspomniany przysiad pozwala przykładowo ocenić takie parametry, jak: stabilność funkcjonalna stawów skokowych, kolanowych, biodrowych i kręgosłupa, zakresy ruchomości stawów kończyn dolnych, wzorzec ruchowy, symetria układu ciała i pracy mięśni, timing głów obszernych m. czworogłowego (jego odwrócenie jest odpowiedzialne za znaczną część bólów stawu rzepkowo – udowego). Wznos ramion, zwłaszcza wykonany przy ścianie, niesie informacje o zakresie ruchomości kończyn górnych, wzorcu ruchowym (spontaniczne wykonanie w rotacji wewnętrznej stawów łopatkowo – ramiennych może przykładowo wskazywać na nadreaktywność mięśnia najszerszego grzbietu, a to z kolei indukuje niekiedy bóle pleców i barków), transferze sił między górnym a dolnym tułowiem, stabilności funkcjonalnej kręgosłupa, itp. Ocena ciała w akcie biegu także jest popularnym, choć trudniejszym diagnostycznie zagadnieniem. Sposób rzutowania środka ciężkości, lądowanie na przodostopie / śródstopie / piętę (odpowiedzialne notorycznie za bóle i przeciążenia stawów kończyn dolnych), długość, symetria i kadencja kroków, dystans góra / dół, przebywany przez ciało (nadkładający niepotrzebnej pracy i wydatku energetycznego), czy rotacja / pochylenie w obrębie tułowia i głowy – odpowiednio zmodyfikowane – mogą znacznie poprawić ekonomię wysiłku, zwłaszcza u joggerów i maratończyków.

Testy funkcjonalne – Podsumowanie

Podsumowując: testy funkcjonalne są koniecznością dla optymalnej indywidualizacji treningu. Krótka dokumentacja, oparta o gotowe propozycje, bądź tworzona według własnego projektu, pozwala na obserwację progresu i czytelne dla trenera oraz klienta wnioski, dotyczące stanu „przed” i „po”. Umożliwia także skuteczną periodyzację treningu, zwłaszcza w sytuacji, gdy klient z jakiegoś powodu wypadnie z cyklu – trudno potem odnieść się do sytuacji diagnostycznej, mającej miejsce tygodnie lub miesiące wcześniej, pokładając zaufanie tylko we własnej pamięci. Korzystne jest więc prowadzenie – w formie elektronicznej lub papierowej – karty klienta, gdzie zawarte zostaną informacje o jego specyficznych potrzebach, dysfunkcjach zdrowotnych i ruchowych oraz planie i wykonaniu treningu. Zazwyczaj do ogólnej diagnozy wystarczy jeden komplementarny test (typu FMS) lub 3 – 4 szczegółowe (np. przysiad, wypad jednonóż, wznos kończyn górnych, skłon palce – podłoga). Ważna jest nie duża ilość testów, ale dobra jakość obserwacji – trening personalny nie powinien bowiem być sztuką, uprawiana dla sztuki, a odpowiedzią na konkretne zapotrzebowanie ćwiczącego.

mgr Katarzyna Kołodko, instruktor BBPilates school

Autor: Katarzyna Kołodko

‍